Plac Piłsudskiego - 20 listopada 1944 r

Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego. Półtora miesiąca po kapitulacji powstania. Za dwa miesiące nie będzie tu już Niemców. 

20 listopada 1944 r. na placu pojawił się Joe J. Heydecker z aparatem fotograficznym. Wykonał kilka zdjęć. Cztery z nich prezentuję poniżej. 

Na dwóch pierwszych widać częściowo wypalony Pałac Saski i w lepszym stanie Pałac Brühla. Przed Pałacem Saskim stoi pomnik Józefa Poniatowskiego na tle nienaruszonej kolumnady nad grobem Nieznanego Żołnierza. Przed Pałacem Brühla zatrzymała się ciężarówka Mercedes. Wokół niej kręcą się żołnierze niemieccy. Trwa załadunek wyposażenia pałacu lub też wyładunek materiałów wybuchowych... Za miesiąc pałace zostaną wysadzone w powietrze (Saski 27-29 grudnia, Brühla 19 grudnia). Zostanie tylko stos gruzów...

Kolejne zdjęcie pokazuje stronę południową placu. Widać narożnik budynku Sądów Wojskowych i zniszczone budynki przy ulicy Królewskiej. Od lewej widoczne są: ściana kamienicy nr 5, wypalone kamienice nr 7 i nr 9 (kamienica ks. Czartoryskiej), pozostałości po salonie firmy „Polski FIAT”. Niski pawilon po prawej stronie to przedwojenny gmach Instytutu Propagandy Sztuki. W dali nie widać wież kościoła św. Krzyża.

Ostatnie z prezentowanych zdjęć pokazuje wschodnią pierzeję placu. Po lewej wypalony gmach Hotelu "Europejskiego". Po prawej budynek Sądów Wojskowych, Komendy Miasta i w oddali narożnik "Domu bez kantów". Te budynki wyglądają na nienaruszone. Na ścianie "Domu bez kantów" od strony Hotelu Europejskiego dają się zauważyć ślady remontu po zniszczeniach z 1939 r. Widać także schron strzegący Komendy Miasta oraz stojący przed gmachem Sądów samochód (samochody?).

Wszystkie zdjęcia wykonał Joe J. Heydecker 20 listopada 1944 r. Znajdują się teraz w zbiorach Bildarchiv der Nationalbibliothek w Wiedniu.

*****

Właśnie minęła 20 rocznica śmierci autora prezentowanych zdjęć.

Joe J. Heydecker (Joe Julius Isaak Philipp Heydecker) urodził się 13 lutego 1916 r. w Norymberdze. W latach 1933-1938 mieszkał za granicą. W 1937 r. był w Polsce. Od 1938 r. pracował w studio fotograficznym w Wiedniu. Tu zastał go Anschluss. Został wcielony do Wehrmachtu. Brał udział w kampanii francuskiej 1940 r., walczył w kampanii rosyjskiej. Pracował jako fotolaborant w kompanii propagandowej (wykonał setki fotografii, m.in. Warszawy i warszawskiego getta). W 1944 r. trafił do Panzerjägerabtailung 337 - oddziału niszczycieli czołgów – by stawić czoła mającej sforsować Wisłę Armii Czerwonej. Tutaj dostał długo oczekiwany urlop i pojechał do Berlina. W Poczdamie zastał go koniec wojny. Po wojnie pracował jako dziennikarz w radio i korespondent kilku niemieckich gazet. W 1960 r. wyjechał do Brazylii i prowadził w São Paulo studio fotograficzne. W 1986 r. wrócił do Europy. Zmarł w Wiedniu 17 marca 1997 r. Pozostawił po sobie ok. 25 000 negatywów zdeponowanych w Bildarchiv der Nationalbibliothek w Wiedniu.

Zdjęcie Joe J. Heydeckera ze strony members.chello.at